Een koffieboon heeft een lange weg te gaan voor je hier een kopje koffie van kunt maken. Bijna 70% van de Nederlanders geniet dagelijks van een kopje koffie. Dat is ook niet zo gek: koffie is het op olie na het meest verhandelde product ter wereld. Maar waar komt die koffie eigenlijk vandaan?
Waar groeit een koffiebonen plant en hoe worden koffiebonen geproduceerd?
Of je nu vers gemalen koffie drinkt of liever gebruik maakt van capsules, alle koffie begint bij de koffieboon. Deze koffieboon groeit als koffiebesje aan een koffieplant, en deze koffieplanten kunnen wel 6 meter hoog worden! Geen zorgen: wanneer jij thuis een koffieplant verzorgt wordt deze 2 tot 3 meter hoog.
De koffieplant heeft gemiddeld 4 jaar nodig om te groeien tot zijn eerste oogst. Daarnaast duurt het ongeveer 10 maanden tot de koffiebes kan worden geplukt en verwerk tot koffieboon. De levensduur van een koffieplant is 25 jaar, daarna moet de plant worden vervangen.
Verschillende soorten koffieplanten en hun afkomst
Er zijn veel verschillende soorten koffie, maar de meeste mensen kennen alleen de twee grootste: Arabica en Robusta. Deze twee soorten worden het meest verbouwd en worden daarom het meest verhandelt. Echter zit er wel een verschil in deze soorten: de hoogte waarop de planten groeien. De Robusta koffie groeit tussen zeeniveau en 800 meter hoogte, terwijl de Arabicaplant groeit vanaf 800 meter. Laatstgenoemde wordt dus vaak geteeld in heuvelachtige gebieden.
Daarnaast groeit koffie in 70 verschillende landen rondom de evenaar, de zogeheten ‘coffee belt’. Bekende landen die koffie produceren zijn bijvoorbeeld Brazilië, Colombia, Costa Rica en Ethiopië. Ieder land heeft zijn eigen smaak: deze is afhankelijk van de grond waarin de plant groeit, de hoogte, de weersomstandigheden en de verwerking van de koffie.
Arabica koffiebonen en robusta koffiebonen
Het groeigebied van Arabica en Robusta is niet het enige verschil in deze twee koffiesoorten: ook de smaak en het cafeïnegehalte verschillen van elkaar. Omdat Robusta op een lager grondgebied voorkomt, heeft het te maken met meer ziekten en bacteriën. Om hiertegen bestemd te blijven, heeft de Robusta boon een hoger cafeïnegehalte om deze ziekten en bacteriën af te weren. Meer over cafeïne lees je in het artikel over cafeïnevrije koffiebonen.
Daarnaast hebben arabicabonen over het algemeen een gebalanceerdere smaak met wat zoete en fruitige tonen. Deze koffies groeien in landen als Mexico, Colombia en Peru. Robusta daarentegen brengt wat sterkere, bittere tonen met zich mee en groeit in landen als India en Vietnam.
Van koffieplant tot koffieboon
Voor de koffiebes die aan de plant groeit een koffieboon is die gemalen kan worden, worden meerdere stappen doorlopen.
Een beginnende koffiebes is groen van kleur. Naarmate de bes rijp wordt, kleurt deze rood of geel. Aan de kleur is te zien of de koffiebes rijp is en geplukt kan worden. Dit plukken gebeurt op 3 verschillende manieren.
- Handmatig: alleen de rijpe koffiebessen worden geplukt. Dit kost veel tijd en mankacht, maar levert kwalitatief wel de beste koffie op.
- Stripping: Ook dit gebeurt handmatig, maar hierbij worden de koffiebessen in trosjes van de takken geplukt. Dit gaat sneller, maar levert kwalitatief mindere koffie op. Hierdoor moeten niet-rijpe bessen vervolgens met de hand worden gescheiden, wat weer extra tijd kost.
- Mechanisch: deze methode is enkel mogelijk bij grote plantages. Door middel van een machine worden alle koffiebessen uit de koffieplanten geschud.
Wanneer de rijpe koffiebessen zijn geplukt, is het zaak om de koffiebonen uit de bes te halen. Hier zijn verschillende manieren voor, welke ieder op hun manier van invloed zijn op de smaak van de koffie.
Unwashed methode / droge methode
Deze methode is ontstaan in Ethiopië. Door gebrek aan water is gezocht naar een alternatieve manier om de bes van de boon te scheiden. De koffiebessen worden simpelweg in de zon gelegd om te drogen en regelmatig omgedraaid, zodat iedere kant zon krijgt. Door de warmte van het zonlicht droogt de bes uit en kan n een week of 4 de bes van de boon worden geschraapt. Typerend voor deze methode is dat de zoete aroma’s uit de koffiebes in de koffieboon trekken, wat zorgt voor een zoetige en fruitige koffiesmaak.
Washed methode
Voor deze methode wordt wel water gebruikt. De koffiebessen worden in stromend water gelegd, zodat onrijpe besjes en takjes komen bovendrijven waardoor ze snel verwijderd kunnen worden. Van de rijpe besjes wordt het vruchtvlees machinaal verwijderd en deze koffiebonen worden vervolgens gefermenteerd in water om te voorkomen dat ze gaan rotten. De gefermenteerde bonen worden vervolgens te drogen gelegd in de zon of in een droogmachine. Door het gebruik van de washed methode komt een frisse smaak naar boven.
Semi washed methode
Dit is een combinatie van nat en droog verwerken van de koffiebonen. Machinaal wordt enkel de schil van de koffiebes verwijdert, zodat het zoete vruchtvlees om de boon blijft zitten. Vervolgens worden de bonen te drogen gelegd in de zon. Dankzij deze methode ontstaat een combinatie van de frisse en zoete smaak van beide methodes.
Het branden van de koffie
Als laatste stap worden de gedroogde koffiebonen gebrand. In deze fase wordt een groot gedeelte van de smaak van de koffie bepaald: de brandingstijd en de brandingstemperatuur zijn van grote invloed op de aroma’s die vrijkomen in de koffie.
Waarom worden koffiebonen niet in Nederland verbouwt?
Zoals eerder in dit artikel al beschreven groeien koffieplanten in landen rondom de evenaar. Hier zijn de temperatuur en de natuurlijke omstandigheden het meest gunstig voor de koffieplant om te groeien. Het fabeltje over ‘Italiaanse espresso’ is dus ècht een fabel.
Het is dus niet mogelijk om koffie te oogsten uit Nederlandse grond, in dezelfde mate waarin ze dat rondom de evenaar doen. Wel bestaan er kleine koffieplantjes die erg leuk zijn als decor voor in huis, en wanneer je deze goed verzorgt kun je na 4 jaar jouw eigen koffiebesjes oogsten!
ZynesFlora – Coffea Arabica
Hopelijk hebben we met dit artikel al jouw vragen over de afkomst van koffiebonen kunnen beantwoorden. Toch nog vragen? Laat ze achter in de comments, we denken graag met je mee!
Lees meer
- Koffiebonen online bestellen? Dit zijn de 8 best geteste koffiebonen
- Cafeïnevrije koffiebonen: waar koop je die?
- Koffiebonen proefpakket: vind jouw nieuwe nummer 1 koffie!
